Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Nedir?

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu, çocukluk çağının en yaygın nörogelişimsel bozukluklarından biridir. Genellikle ilk olarak çocuklukta teşhis edilir ve sıklıkla yetişkinliğe kadar sürer. DEHB olan çocuklar dikkatlerini toplamakta, dürtüsel davranışlarını kontrol etmekte (sonucunun ne olacağını düşünmeden hareket edebilirler) veya aşırı aktif olmakta zorlanabilirler.

 

Görülme Sıklığı

Çocuk ve ergenlerde sıklığı % 5-10

Erişkinlerde % 4

Sadece % 2 oranında tanı konmakta.

Erkeklerde sıklığı kızlardan fazladır.

Genel Populasyonda: 3-5/1

Klinikte: 9/1

 

DEHB Belirtileri Nelerdir?

Çocukların zaman zaman odaklanma sorunu yaşamaları normaldir. Ancak, DEHB'si olan çocuklar bu odaklanma sorununu tek bir yerde yaşamazlar. Semptomlar devam edebilir, şiddetli olabilir ve okulda, evde veya arkadaşlarla iletişimde zorluklara neden olabilir.

 

DSM- 5’e göre DEHB tanı kriterleri;

Aşağıdakilerden ( 1 ) ya da ( 2 ) vardır:

 

1) Aşağıdaki dikkatsizlik semptomlarından altısı ( ya da daha fazlası) en az 6 ay süreyle , uyumsuzluk doğrucu ve gelişim düzeyine göre aykırı bir derecede sürmüştür:

Çoğu zaman dikkatini ayrıntılara veremez ya da okul ödevlerinde , işlerinde ya da diğer etkinliklerinde dikkatsizce hatalar yapar.

Çoğu zaman üzerine aldığı görevlerde ya da oynadığı etkinliklerde dikkati dağılır.

Doğrudan kendisine konuşulduğunda çoğu zaman dinlemiyormuş gibi görünür.

Çoğu zaman yönergeleri izlemez ve okul ödevlerini , ufak tefek işleri ya da işyerindeki görevlerini tamamlayamaz( karşıt olma bozukluğuna ya da yönergeleri anlayamamaya bağlı değildir.)

Çoğu zaman üzerine aldığı görevleri ve etkinlikleri düzenlemekte zorluk çeker.

Çoğu zaman sürekli mental çabayı gerektiren görevlerden kaçınır, bunları sevmez ya da bunlarda yer almaya karşı isteksizdir.

Çoğu zaman dikkati dış uyaranlarla kolaylıkla dağılır.

Günlük etkinliklerinde çoğu zaman unutkandır.

Çoğu zaman üzerine aldığı görevler ya da etkinlikler için gerekli olan şeyleri kaybeder ( örn. Oyuncaklar, okul ödevleri, kalemler, kitaplar ya da araç- gereçler)

 

2- Aşağıdaki HİPERAKTİVİTE – İMPULSİVİTE semptomlarından altısı ( ya da  daha fazlası ) en az 6 ay süreyle uyumsuzluk doğurucu ve gelişim düzeyine göre aykırı bir derecede sürmüştür:

Çoğu zaman elleri , ayakları kıpır-kıpırdır ta da oturduğu yerde kıpırdanıp durur.

Çoğu zaman sınıfta ya da oturması beklenen diğer durumlarda oturduğu yerden kalkar

Çoğu zaman uygunsuz olan durumlarda koşuşturup durur ya da tırmanır. ( ergenlerde ya da erişkinlerde öznel huzursuzluk duyguları ile sınırlı olabilir)

Çoğu zaman , sakin bir biçimde, boş zamanları geçirme etkinliklerine katılma ya da oyun oynama zorluğu vardır.

Çoğu zaman hareket halindedir ya da bir motor tarafından sürülüyormuş gibi davranır.

Çoğu zaman çok konuşur.

 

Dürtüsellik

Çoğu zaman sorulan soru tamamlanmadan önce cevabını yapıştırır.

Çoğu zaman sırasını bekleme güçlüğü vardır.

Çoğu zaman başkalarının sözünü keser ya da yaptıklarının arasına girer ( örn. Başkalarına ya da oyunlarına burnunu sokar)

 

Belirtilerin birçoğu 12 yaşından önce vardır

Bu belirtiler en az 2 ortamda vardır

Bu belirtiler, okul, sosyal vb. alanlarda işlevsellikte belirgin bozulmaya neden olur

 

DEHB Tanı Koyma Yolları Nelerdir?

Görüşme

Hasta

Aile

Öğretmen

 

Bilişsel Gelişimin Değerlendirilmesi

Bilişsel gelişim düzeyi

Alıcı ve ifade edici dil gelişimi

İnce-kaba motor gelişim düzeyi

Görsel mekânsal algılama

 

Dikkat süreçlerinin değerlendirilmesi

Zeka Testleri

Öğrenme güçlüğü bataryası

Akademik başarı testleri

 

DEHB Klinik Özellikleri Nelerdir?

Bebeklik dönemdeki belirtiler

Huzursuzluk

Gerginlik

Kolay ağlama

Zor sakinleşme

Aşırı hareketlilik

Uyku sorunları

Okul öncesindeki belirtiler

İsteklerini erteleyememe

Sürekli ilgi odağı olmaya çalışma

Sık oyun değişikliği

Çok konuşma

Sakarlık

Sık yaralanma

Kreş dönemi belirtileri

Faaliyetleri sürdürememe

Kurallara uyamama

Başka çocukları itip kakma

Vurma

 

İlkokul Dönemi Belirtileri

Sakin ve sessizce oturamama

Dikkat sorunları

Söz dinlememe

Verilen görevi yerine getirememe

Diğer çocuklarla ilişki sorunları

Akademik başarısı kapasitesiyle orantısız

Dersi dinlememe, arkadaşlarıyla konuşma, dalıp gitme

Yaşından küçük davranma

İşlerini planlayamama

Ders başında oturma süresinin kısalığı

 

Ergenlerde Görülen Belirtileri

Aşırı hareketlilik azalır, kıpır-kıpırlık devam eder.

Akademik alanda sorunlar artar.

Uzun süreli dikkat gerektiren işlerden kaçınır.

Öğretmen, aile ve arkadaşlık ilişkilerinde sorunlar yaşanır.

Benlik saygısında azalma, depresyon, duygu durum değişiklikleri yaşanır.

Sigara, alkol kullanımına eğilim artar.

Yasal sorunlara yol açacak riskli tehlikeli davranışlar görülebilir.

 

DEHB’e Eşlik Eden Bozukluklar

Çocuk ve Ergenlerde

Gelişimsel Koordinasyon Bozukluğu ( % 50)

İletişim Bozuklukları (% 15-75)

Öğrenme Güçlüğü( % 24-70)

Karşı Gelme Bozukluğu (% 40-65)

Davranım Bozukluğu (%30-50)

Duygulanım Bozukluğu.(% 0-27)

Anksiyete Bozukluğu.(% 10-40)

Bipolar Bozukluk (% 11-20)  

Tik Bozukluğu (% 3-34)

 

DEHB Tedavileri Nelerdir?

DEHB nun temel bulgularını düzeltmek.

Eşlik eden bozuklukları tedavi etmek.

Ek komplikasyonları önlemek.

Ev/okul ortamını çocuğun gereksinimine göre düzenlemek.

Yanlış inanışları değiştirmek.

Hasta,ebeveyn ve öğretmenlerin konu  ile ilgili eğitimini sağlamak.

*Bireysel, aile, grup tedavileri

*Bireysel psikoterapi

*Aile eğitimi

*Zaman yönetimi, organizasyon ve öfke kontrol yöntemlerinin *öğretilmesi

 

İlaç Tedavisinde Hangi Tarz İlaçlar Kullanılır?

Merkezi sinir sistemi (MSS) uyarıcıları

Antidepresanlar

Antihistaminik

Nöroleptik

Sedatif ve diğer ilaçlar

Genellikle Yazılan İlaçlar Nelerdir?

Ritalin (metilfenidat)

Concerta

Adderall

Metadate

Focalin

Attenade

 

İlaçlar ve ilaç kullanımı hakkında detaylı bilgi için.